Hoe klinkt mijn piano?

De term "helderheid" wordt gebruikt om een klank aan te duiden die van zichzelf veel boventonen bezit.

Boventonen zijn frequenties die meeklinken boven de klinkende of fundamentele toon. Die zorgen dat de klank aangenaam, rijk en helder overkomt.

Helderheid is een hele goede eigenschap, maar een piano kan ook als schel, ruw of scherp worden omschreven. De verhoudingen van de boventonen tot de ondertoon, bepalen of de helderheid als aangenaam klinkt! Als een boventoon 2x, 3x, 6x,... zo snel trilt als de grondtoon, dan blijft de klank mooi cyclisch, en elke trilling is identiek. En precies dat vinden mensen net heel erg aangenaam om naar te luisteren. 

Verder kan je stellen dat hoe breder het spectrum van boventonen, hoe rijker de klank wordt.  Een instrument met een wat metalige of pinnige klank heeft vaak een veel nauwer spectrum van boventonen.

Wat veroorzaakt nu die helderheid? Dat is erg complex. De lengte van de piano, de keuze in snaarspanning- en materiaal, de kwaliteit van de zangbodem, het vilt in de hamerkoppen, zelfs het meubel... alle elementen van een piano worden gekozen in functie van de klank en het produceren en versterken van boventonen.

Kleur of timbre wordt vaak gebruikt om het verschil in aanwezige boventonen te duiden. Zoals eerder gezegd, meer boventonen maken een schone, heldere en zangerige toon. Een gebrek hieraan heeft juist het tegenovergestelde effect.

Een goede stemmer kan tijdens een stembeurt al veel doen om je instrument zo mooi mogelijk te laten klinken. Er bestaat software en electronica die de stemmer daarbij helpt, maar een echt goede stemming bereiken, dat kan enkel op gehoor. Harmonie is iets inherent menselijks, en is zoals alles des mensen, subjectief, en een tikje mysterieus!

Maar misschien nog wel belangrijker is de kwaliteit van het instrument zelf. Het ontwerp, de gebruikte materialen en de afwerking dragen allemaal bij aan een optimale klank met veel evenwichtige, aangename resonanties.

De hamers, lengte van de snaren en de kwaliteit van de zangbodem bepalen het volume en de grootte van de klank. Vaak zijn instrumenten met een grote en krachtige klank bedoeld voor (concert)zalen waar projectie een vereiste is om ook de achterste rijen te bereiken. Het is dus belangrijk om de piano op de ruimte af te stemmen. Je wil natuurlijk geen gigantisch luide concertvleugel in een piepkleine kamer met een harde akoestiek! 

Toch is de lengte van de piano ook belangrijk voor de klankkwaliteit van het instrument. Heel eenvoudig kan je stellen dat hoe korter de snaren zijn, hoe minder graag ze trillen. Die weerstand zorgt voor harmonische imperfecties in de boventonen. Zo klinken de hoge registers in een lage buffetpiano meestal een stuk scheller dan die in een vleugel.